Дзяржаўнаму статусу беларускай мовы – 20 гадоў

26.01.2010 

Дзяржаўнаму статусу беларускай мовы – 20 гадоў Алег ТрусаўРоўна 20 год назад, 26 студзеня 1990 г., Вярхоўны Савет БССР прыняў Закон «Аб мовах БССР», які надаў беларускай мове статус дзяржаўнай у Беларусі. Дакладней, адзінай дзяржаўнай. Надзвычай смелы для тагачаснай Беларусі закон быў ухвалены менавіта партыйнымі бонзамі.

«У Беларусі здаўна жывуць людзі розных нацыянальнасцей, гучаць розныя мовы. Аднак у апошнія гады сфера ўжывання мовы карэннага насельніцтва Беларусі, якое дало ёй імя і гістарычна складае асноўную частку жыхароў рэспублікі, значна звузілася, пад пагрозай апынулася само яе існаванне. Паўстала неабходнасць аховы беларускай мовы на дзяржаўна-этнічнай тэрыторыі. Такую сістэму аховы дазваляе стварыць толькі наданне беларускай мове статуса дзяржаўнай мовы Беларускай ССР», – абвяшчаў закон.

Нядзіўна – пачынаючы з часоў «застою», у Беларусі не было ніводнага беларускамоўнага класа. Матчыну мову вывучалі з 4 да 8 класа, вызвалялі ад яе ўсіх ахвочых і нават беларускую літаратуру чыталі па-руску.

У дакуменце вызначаліся тэрмiны пераходу розных сфер жыцця рэспублікі на беларускую мову, якая мусіла атрымаць усебаковае развiццё. Так, тры гады давалася на пераход на мову сфераў культуры, навукі і СМІ, у аб’явы і гандаль, 3 – 5 гадоў – на засвойванне яе афіцыйнымі асобамі і чыноўнікамі, перавод на яе з’ездаў і канферэнцый, 5 – на беларусізацыю сістэмы справаводства, медыцыны, тэхнічнай дакументацыі і сферы абслугоўвання, 10 – сістэму судаводства, юрыдычнай сферы і ўсёй сістэмы адукацыі.

Старшыня Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны Алег Трусаў лічыць галоўнай памылкай адраджэнцаў на пачатку 1990-х, што «не з таго пачалі». «Трэба было спачатку брацца не за школы, а за універсітэты. Калі б мы за два гады перавялі ўсе універсітэты на беларускую мову, школы б самі перайшлі, як гэта адбылося ва Украіне. Паўнавартасную беларускамоўную сістэму вышэйшай адукацыі цалкам рэальна было зрабіць за пяць год. І разбурыць яе потым было б вельмі цяжка, бо, напрыклад, тыя выкладчыкі, якія пачалі чытаць лекцыі па-беларуску тады, працягваюць і цяпер».

Алег Трусаў заўважае, што ў параўнанні з 1990 годам стан беларускай мовы ў Беларусі значна палепшыўся. «Цяпер у Мінску ўсё ж шэсць беларускамоўных гімназій, ужо не кажучы пра тое, што мову абавязкова вывучаюць з першага класа, ва ўсіх універсітэтах. Ну, і галоўнае дасягненне, што за гэтыя 20 год адносіны да мовы змяніліся ад адмоўных да станоўчых. Калі ў 1982-м я цалкам перайшоў на беларускую мову, то першыя пяць гадоў адчуваў сябе, мякка кажучы, не вельмі ёмка. Апошнія ж 10 год я, наадварот, пачуваюся цудоўна. Таксісты мяне бясплатна возяць. Самыя розныя людзі – ад міліцыі да КДБ – робяць кампліменты».

По матэрыялах TUT.by

P.S.: Вы можете разместить эту статью на своём ресурсе! Обязательно ставьте прямую работающую ссылку на наш проект:
Главная страница Alma Mater
Статья Дзяржаўнаму статусу беларускай мовы – 20 гадоў
Читайте все статьи на Карте сайта

infolio (посетитель):
сб, 30/01/2010 - 23:04

"Алег Трусаў заўважае, што ў параўнанні з 1990 годам стан беларускай мовы ў Беларусі значна палепшыўся. «Цяпер у Мінску ўсё ж шэсць беларускамоўных гімназій, ужо не кажучы пра тое, што мову абавязкова вывучаюць з першага класа, ва ўсіх універсітэтах. Ну, і галоўнае дасягненне, ..."
Дзякую Алегу, з вялікім натхненнем прачытаў гэтае аптымістычнае паведамленне, бо спачатку збіраўся цытату "продолжить таким образом. Но, однако, сын мой, изучавший в университете даже математический анадиз на "роднай мове" с энтузиазмом, как и его жена ответили при переписи так:
-Национальность? -Беларус.
-Родной язык? - РУССКИЙ.
Сам я, помнится, в те известные годы, рассказывал в начальной школе информатику на белорусском языке, "і вельмі прыемна, што пачаткоўцы мяне папраўлялі, бо прыходзілася карыстацца слоўнікам". Праўда ўсё гэта "раптам кудысьці знікла". Мая жонка - з Астраханскай вобласці, мякка кажучы, здзівілася такому "дасягненню". З павагай, яго стары знаёмы, М.інфоліякрат.

Лявон (посетитель):
вт, 01/05/2012 - 07:58

Мая думка такая,дзяржауная мова павінна быць беларускай.
Я-беларус,які нарадзіуся і жыву тут.
Тое,што адбываецца цяпер з нашай мовай проста- сорам.
У сталіцы-Мінску на вуліцах,лауках,прадпрыемствах,установах,
кінатэатрах да і музэях нельга пачуць гаворку па-беларуску.
Няма беларускамоунага радые,тэлебачання,дзе на працягу усяго
дня і зауседы вяліся перадачы на беларускай мове.
Вельмі мала беларускамоуных газэт,часопісау,кніг,аудыекніг,
кінастужак,шыльд і т.д.
Бываю у Маскве(общаюсь свободно по-русски,этим уважаю
страну и мову),чаму у нас такога няма?
Няведаеш мовы-вывучай.Наша мова вельмі цудоуная і меладычная.
Вывучыць яе можна хутка,былоб жаданне.
Крыудна бачыць як зьневажаецца наша мова.
На маі лісты па-беларуску чыноунікі адпавядаюць па-расейскі.
Як гэта разумець,чаму яны невалодаюць мовай дзе жывуць?
Без вады-няма жыцця,без мовы-няма нацыі.
Калі ласка вывучайце,пішыце і размауляйце усюды і зауседы
на нашай беларускай мове,тады яна будзе гучаць і жыць.
З павагай-Лявон.

Patsy (посетитель):
пн, 09/05/2016 - 14:00

Great app. Very useful. I do have one complaint, though. When you go to save a contact, it puts each aspect of the address in its own field (i.e. street, city, etc.) instead of the entire address in an address field. The problem is that it’s a bit awkward on the iPhone and it won’t sync at all with Outlook which requires it to all be in one field. Otherwise, I’ve found it very usnlfu.Thaeks, Ron

Janesa (посетитель):
ср, 11/05/2016 - 18:39

best protein shake for women? I’m 18 and I was looking into protein shakes for after my workouts but I have no idea what to go for. Any ideas? I’m 5’6 and 118lbs so I’m not looking for any weight loss shakes at all. Just something to help me tone up more. Thanks!! xxxx um. I just have a super quick melaobtism so I am NOT starving myself or anything of that sort. I am just trying to gain weight through muscle. Leave all your judgmental comments to yourself. http://tvlysbpowv.com [url=http://nwzxhwowuv.com]nwzxhwowuv[/url] [link=http://tykognskhel.com]tykognskhel[/link]

Lynn (посетитель):
пт, 13/05/2016 - 08:04

Jody Watley? LolAnd I was gonna mention Usain Bolt too. He broke the 200 meter record (19.19) are they gonna test to see if he#&39;s actually human or as you say a cheetah.